WHOmanity

In een poging zijn bestaan te begrijpen speelt Babi Badalov (1959, Azerbeidzjan) in zijn visuele poëzie met taal en woorden in Latijnse en Cyrillische alfabetten. Zijn dekoloniale, transculturele en activistische praktijk, die hij zelf beschrijft als ‘oriental punk’, bevraagt en destabiliseert verschillende opgelegde moderniteiten. Hij beschouwt zijn eigen identiteit als vloeibaar en zoekt vrijheid in het ‘niemand’ zijn. Wie of wat ben je? Wie of wat is mens? Tegen/over wie heb je het? Tegen/over wie niet? En wie bepaalt dat? De vragen die Badalov oproept met zijn vlag zijn van toepassing op alle werken binnen de tentoonstelling die de titel van zijn vlag draagt: WHOmanity.

Sara Culmann (1981, Rusland) creëert speelbare omgevingen in de digitale wereld en de fysieke ruimte. Ze onderzoekt de aantrekkingskracht van het hedendaagse leven, maar ook de gevoelens van angst, apathie en frustratie die het veroorzaakt. Ze is specifiek geïnteresseerd in de mate waarin het kapitalisme en de digitale wereld zich vertalen in symbolen waarvan de betekenissen vaak tegenstrijdig zijn. In Culmann’s wereld worden alledaagse objecten en controversiële symbolen ontdaan van een eenduidige betekenis of boodschap. Zo ook de vlag die ze voor WHOmanity maakte: de lege tekstwolken reduceren de vlag tot een drager van een boodschap die kan worden ingevuld door iedereen die ernaar kijkt.

Waèl el Allouche (1990, Tunesië) is geïnteresseerd in de manier waarop data en algoritmes de realiteit vormgeven en vice versa. Zijn onderzoek start vanuit een zoektocht naar zijn eigen identiteit. Voor WHOmanity ging El Allouche in gesprek over het onvermogen van het fenomeen ‘vlag’ met het tekst-genererende ‘Plug and Play Language Model’ algoritme (PPLM) en het AttnGAN algoritme dat tekst omzet in beeld.

El Allouche: What a flag can’t do?

PPLM: It’s a flag that has no legal standing, which is why we have to take action to protect the people of Palestine. We need to stop the use of flags and symbols. I hope that all the political parties can do more to protect Palestinian people, not just the people.

In een onzekere tijd zoals deze wordt de complexiteit, verbondenheid en ontwrichting van de wereld en haar bewoners pijnlijk duidelijk. Dit zorgt voor een sterke behoefte aan veiligheid, geborgenheid, vertrouwen en compassie. In 2002 initieerde kunstenaar Rini Hurkmans (1954, Nederland) de Flag of Compassion, bestaande uit een vlag, een manifest en een stichting. Sindsdien wordt de vlag zowel binnen als buiten de institutionele context ingezet als symbool voor compassie. Een vlag vóór en van iedereen.

Binnen zijn multidisciplinaire praktijk onderzoekt Nikolay Karabinovych (1988, Oekraïne) de vloeibare identiteiten van post-socialistische landen en botsingen tussen verschillende herlevende vormen van nationalisme en geschiedenissen. Karabinovych’ bijdrage aan WHOmanity is een vlag met een Russische tekst die zich als volgt laat vertalen: “Een kunstenaar die geen Engels spreekt is geen kunstenaar”. Dezelfde tekst staat in het Engels op een vlag van de Kroatische kunstenaar Mladlen Stilinović. Door dit werk te appropriëren in zijn moedertaal maakt hij zich de ‘internationale kunsttaal’ eigen, terwijl hij tegelijkertijd de onmogelijkheid van volwaardige deelname aan de ‘internationale’ kunstwereld benadrukt.

Bernice Nauta (1991, Nederland) werkt vaak samen met fictieve personages om op een speelse manier na te denken over wat het betekent om iemand te zijn en een persoonlijkheid te hebben. Nauta: “Er heeft altijd een verlangen in mij gespeeld om aan mijn identiteit te ontglippen; om identiteitsloos te zijn of een meervoudige identiteit te hebben die bestaat uit velen.” Voor WHOmanity werkte Nauta samen met haar alter-ego Benny Snouta. “De tekst ‘kort van stof’ op een vlag lijkt op een boodschap die een identiteit wil uitdragen of een reclame. Terwijl het juist gaat over dat ik niet zo veel te zeggen heb, en Benny eigenlijk ook niet. Dus misschien is de identiteit van deze vlag wel een anti-identiteit of een identiteit die weinig zegt; een identiteit die kort van stof is, maar er toch wel is.”

Ahmet Öğüt (1981, Turkije) werkt veel in de publieke ruimte die hij ziet als een belangrijk podium voor gemeenschappelijke én gemarginaliseerde standpunten. Tegelijkertijd is de publieke ruimte steeds meer onderhevig aan controle door overheden. Het verbranden van vlaggen kan gezien worden als de ultieme vorm van protest tegen overheden die zij representeren. Met If you’d like to see this flag in colors, burn it (homage to Marinus Boezem) suggereert Öğüt een dergelijke actie. Net als in het werk If you’d like to see this photo in colors, burn it (1967-’69) van Marinus Boezem, dat het uitgangspunt vormde voor Ögüt, wordt de toeschouwer betrokken in de totstandkoming van het beoogde kunstwerk door de vlag in brand te steken, waarmee het kleur krijgt maar tevens wordt vernietigd.

Bodil Ouédraogo (1995, Nederland) gaat vaak te werk vanuit interesse in haar eigen bi-culturele identiteit. Ze ziet ‘het Zelf’ als een weefsel van een overvloed aan identiteits-markeerders. Voor WHOmanity onderzoekt Ouédraogo de relatie tussen ‘black hair’ en identiteit. Ze legt de cultuur rondom ‘black hair’ onder de loep door haar eigen haren te scannen, te bestuderen en af te beelden op een vlag. My hair, a border weerspiegelt hoe categorisering en indelingen de complexe werkelijkheid uit elkaar trekken en reduceren tot platte objecten van wetenschappelijke studie. Ouédraogo eigent zich deze methode toe en dekoloniseert daarmee deze rigide benadering; zij brengt het gescande beeld terug in de publieke ruimte, op een wapperende vlag.

Party of the Dead is een collectief van kunstenaars en activisten dat werd opgericht in Rusland in 2017. Met hun performances leveren ze kritiek op de door de Russische overheid bedreven necropolitiek, waarbij doden als politieke actoren worden ingezet. Party of the Dead is opgericht om het misbruik en het buitensluiten van de doden tegen te gaan en hen een mogelijkheid te bieden zich te groeperen. Deze grootste en meest horizontale partij van de wereld voert de vlag van ‘Necrorussia’. De Russische vlag in zwart-wit, want de doden onderscheiden geen kleuren.

Party of the Dead propageert een internationaal necrocommunisme en voert tijdens WHOmanity een tweede vlag: de vlag van de ‘Necronetherlands’. De Nederlandse vlag in zwart-wit, want de doden onderscheiden geen kleuren.

Rory Pilgrim (1988, Verenigd Koninkrijk) creëert in zijn kunstenaarspraktijk vaak ruimtes waar mensen met verschillende achtergronden samen kunnen komen om elkaar te leren begrijpen. Voor WHOmanity ontwierp Pilgrim het vlaggen-duo: Maximum Crisis / Maximum Calm. Deze tekst komt uit zijn film The Undercurrent uit 2019 waarin hij de relatie tussen ecologisch bewustzijn en de sociale vorming van jongeren onderzoekt. Hoe wordt er op een persoonlijke schaal omgegaan met globale fenomenen, in de vorm van bijvoorbeeld de huidige pandemie? Maximum Crisis / Maximum Calm onderzoekt het verloop tussen chaos en kalmte en weerspiegelt de behoefte aan rust in de omgang met crises. Rustig blijven, terwijl we tegelijkertijd beseffen dat dit een valse rust is: er is geen weg terug.

Voor WHOmanity ontwierp Pilgrim het vlaggen-duo: Maximum Crisis / Maximum Calm. Samen onderzoeken de vlaggen het verloop tussen chaos en kalmte en weerspiegelen de behoefte aan rust in de omgang met crises. Rustig blijven, terwijl we tegelijkertijd beseffen dat dit een valse rust is: er is geen weg terug.

Berkay Tuncay (1983, Turkije) onderzoekt de psychologische effecten van het internet op de samenleving. Gevoelens van stress, angst en frustratie, die worden uitgebuit om macht uit te oefenen en voorwerpen en diensten onder valse voorwendselen te verkopen, zijn hierbij terugkerende thema’s. Tuncay vindt zijn materiaal – afbeeldingen, teksten, memes en video’s – op het web. Op zijn Flag #2 zien we een wit browservenster dat een uitweg biedt uit de chaos van het scherm door de mogelijkheid het venster te sluiten. Zijn vlag representeert hiermee niet een nationale identiteit maar een emotionele staat.

–

WHOmanity is onderdeel van Amsterdam Ferry Festival en is mede tot stand gekomen dankzij de genereuze steun van het Mondriaan Fonds, de Dokkumer Vlaggencentrale en het GVB.

Foto credits: Lou-Lou van Staaveren

Met dank aan: Leo Siemes, Erica Wellner, Tosca Dekker, Maxime van Middendorp, Ninnog Duivenvoorde, Judith Rigter, Rosa Cherim, Wunderwald, Lama Lama, Tariq Heijboer, FLINT Studio Amsterdam, Marc van Amerongen.

Opstapplaatsen: Centraal Station, Pontsteiger, NDSM, Buiksloterweg, Distelweg, IJplein, Azartplein, Zamenhofstraat.